KWALIFIKACJE CZY KOMPETENCJE?

„Są dwa rodzaje wiedzy: kiedy posiadamy wiedzę w jakimś przedmiocie lub wiemy, gdzie znaleźć potrzebne informacje." Samuel Johnson

Cytat Johnsona dobrze obrazuje jedną z podstawowych dychotomii istotną dla współczesnych specjalistów od zarządzania zasobami ludzkimi: kwalifikacje - kompetencje.

KWALIFIKACJE

„Wiedza w przedmiocie" to ekspercka znajomość tematu, dająca się zweryfikować, zmierzyć i oszacować i jest w tym ujęciu kwalifikacją. Wykwalifikowany pracownik to taki, który ma gruntowne wykształcenie, wiedzę i praktykę w danej dziedzinie, uprawnienia do wykonywania zawodu.

Kwalifikacje mają wymiar formalny w postaci dyplomów ukończenia szkoły, zdobycia zawodu, certyfikatów, uprawnień, stażu pracy itp. Kwalifikacje dają się przez to wymierzyć (np. ilością lat pracy w danym zawodzie), a ponieważ ich jakość bazuje na wspólnym, zinstytucjonalizowanym mianowniku, można je porównywać w grupie jednostek i oceniać.

Kwalifikacje często mają postać zero-jedynkową, "faktograficzną", są albo ich nie ma i w tym ujęciu mają statyczny charakter - są strukturami wiedzy, które raz zdobyte pozostają takimi niezmienne (pomijając wpływ narastającego doświadczenia, który owe struktury rozbudowuje, ale zasadniczo nie zmienia rdzenia).

KWALIFIKACJE A SPOŁECZEŃSTWO INFORMACYJNE

Tymczasem społeczeństwo informacyjne, ze swoimi wręcz nieograniczonymi zasobami informacji, które każdego dnia są poszerzane o kolejne dane, nie ma charakteru statycznego lecz dynamiczny. Jest ciągłą zmianą, tworzącą realia rynku i gospodarki. Sukces w prowadzeniu biznesu polega na dostosowywaniu się do zmiany i wyprzedzaniu jej.

Statyczna wiedza i rutyna działania fizycznego nie są już tak potrzebne jak zdolność uczenia się, gotowość do zmian, otwartość na nowości. Nowoczesne technologie, informatyzacja oznaczają ciągły postęp, któremu pracownik musi dotrzymać kroku. Produkcja to obecnie kierowanie coraz bardziej skomplikowanymi automatami, których utrzymanie i obsługa wymaga określonych zdolności poznawczych.

Technika eliminuje zadania proste i powtarzające się. Pociąga to za sobą spadek liczby stanowisk dla pracowników z niskimi kwalifikacjami lub zupełnie ich nieposiadających. Zarządzanie zaś, tak ważne w sukcesie firmy to przede wszystkim prace koncepcyjne, studyjne i organizacyjne.

KOMPETENCJE

Kwalifikacje rozumiane jako opanowane umiejętności, „faktograficzny" zasób wiedzy nadal ważne, są jednakże obecnie pożądane wraz z kompetencjami - indywidualnymi zdolnościami, predyspozycjami psycho-społecznymi, poznawczymi.

Z uwagi na tendencje do odchodzenia od pionowej, hierarchicznej struktury organizacyjnej przedsiębiorstw na rzecz płaskiej organizacji typu „networking" coraz bardziej istotnego znaczenia nabierają kompetencje społeczne, zwane miękkimi, które najprościej można zdefiniować jako zdolności interpersonalne: umiejętność współpracy (pracy w grupie), komunikacji, perswazji i mediacji, budowania autorytetu, elastyczności, adaptacji do zamiany i skłonności do podejmowania ryzyka. Jak potwierdzają doradcy personalni:

"Pracę otrzymuje się w 70% dzięki wiedzy fachowej i w 30% dzięki zdolnościom społecznym.
Traci się ją zaś w 70% z braku zdolności społecznych i w 30% z braku kwalifikacji merytorycznych."

Stanowisko pracy jest obecnie rozumiane nie tylko przez pryzmat kwalifikacji, tj. umiejętności niezbędnych do jej wykonywania, ale przede wszystkim przez pryzmat kompetencji - jak dane stanowisko wpisuje się w wewnętrzną sieć relacji w firmie, jakich predyspozycji osobowościowych, poznawczych owe relacje wymagają. W powiedzeniu „właściwy człowiek na właściwym miejscu" aktualnie akcent pada na człowiek; stanowiska pracy powiązane są ściśle z cechami osobowościowymi, psycho-społecznymi.

WYMAGANIA PRACODAWCÓW

Pracodawcy coraz częściej rezygnują ze zgłaszania swego zapotrzebowania na kwalifikacje, a domagają się pracowników z określonymi przez nich kompetencjami.

  • Jakie kompetencje są aktualnie najbardziej pożądane na rynku pracy?

W celu określenia zapotrzebowania na kompetencje miękkie wśród absolwentów, ze szczególnym uwzględnieniem kierunków ścisłych, Biuro Karier UMK we współpracy z Schenk Institute Consulting na podstawie badań „Zapotrzebowanie pracodawców województwa kujawsko-pomorskiego na tzw. kompetencje miękkie absolwentów kierunków ścisłych" wypracowało Model Kompetencji Zawodowych.

Jeśli chcesz się dowiedzieć – przeczytaj więcej o Modelu Kompetencji Zawodowych

KOMPETENCJE A KWALIFIKACJE

Powyższe dychotomiczne ujęcie kwalifikacji i kompetencji zostało zastosowane dla łatwiejszego zobrazowania przesunięcia akcentu na rynku pracy, w wymaganiach stawianych przez pracodawców. Niemniej nie można tych kategorii traktować jako w pełni rozłącznych i przeciwstawnych.

Kwalifikacje, ujęte w tekście jako mierzalny poziom wiedzy i umiejętności, dla ich zdobycia i opanowania wymagają określonych kompetencji: nie nauczysz się mówić w obcym języku bez kompetencji językowych, nie będziesz dobrym adwokatem bez zdolności komunikacyjnych, perswazyjnych, analitycznych itp.

Inaczej mówiąc kwalifikacje mogą być rozumiane jako rezultaty procesu uczenia się (np. tytuł magistra, stopień wojskowy, umiejętność szydełkowania itp.), jednakże każde nabywanie wiedzy/umiejętności wymaga określonych kompetencji: poznawczych, fizycznych itp.

Bardziej upraszczając można stwierdzić, że kwalifikacje są nabywane podczas gdy kompetencje wrodzone, jednakże jest to bardzo daleko idące uproszczenie, bowiem kompetencje i kwalifikacje są ze sobą zwrotnie sprzężone; zdobywane kwalifikacje przyczyniają się do pogłębienia kompetencji, na bazie których pierwotnie były budowane. Potocznie rozumiemy owo sprzężenie gdy mówiąc, że ktoś jest „kompetentny w danej dziedzinie" de facto mamy na myśli jego wysokie kwalifikacje.

Kwalifikacje i kompetencje rozumiane jako dwie strony „medalu", gdzie medalem jest tu określony poziom wykształcenia, są tak definiowane w systemie Europejskich Ram Kwalifikacji opracowanym przez Parlament Europejski. Moje definicje kompetencji i kwalifikacji zasadniczo nie podważają takiego „medalowego" ujęcia. Ich kontrastowe zestawienie w tekście w uproszczony sposób przedstawia aktualny „trend kompetencyjny" na rynku pracy i w zarządzaniu zasobami ludzkimi. 

WIĘCEJ INFORMACJI

Więcej o kompetencjach dowiesz się na:

Jakimi kompetencjami możesz Ty, przyszły pracowniku, pochwalić się przed pracodawcą?
Sprawdź, jakie kompetencje posiadasz, wykonaj test kompetencji:

 


Katarzyna Świtling (2010)

Średnia (0 Głosy)