Podstawa prawna

Sytuację prawną pracownika opiekującego się dzieckiem do ukończenia przez nie 4 lat regulują przepisy ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.) oraz ustawy z dnia 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych (tekst jedn.: Dz.U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992 ze zm.).

Komu przysługują szczególne uprawnienia wynikające z opieki nad dzieckiem do lat 4?

Uprawnienia te przysługują pracownikowi zatrudnionemu na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę.

Jakie są szczegółowe uprawnienia pracownika opiekującego się dzieckiem do lat 4?

Uprawnienia pracownika, który opiekuje się dzieckiem do lat 4 dotyczą przede wszystkim jego czasu pracy, możliwości delegowania poza stałe miejsce pracy oraz urlopu wychowawczego.

Czas pracy

Pracownika opiekującego się dzieckiem do ukończenia przez nie 4 lat nie można bez jego zgody zobowiązać do świadczenia pracy w wymiarze dłuższym niż 8 godzin na dobę. Rozwiązanie to ma zastosowania również do:

  • Systemu równoważnego czasu (gdy ze względu na rodzaj lub organizację pracy dobowy wymiar czasu pracy może być wydłużony nawet do 24 godzin),
  • Pracy w ruchu ciągłym (gdy ze względu na technologię produkcji praca nie może być przerwana).
  • Systemu skróconego tygodnia pracy (gdy na pisemny wniosek pracownika wykonuje on pracę przez mniej niż 5 dni w tygodniu przy jednoczesnym wydłużeniu dobowego wymiary czasu pracy nawet do 12 godzin),
  • Systemu pracy weekendowej (gdy na pisemny wniosek pracownika pracuje on wyłącznie w piątki, soboty, niedziele i święta, jednocześnie w wydłużonym wymiarze czasu pracy nawet do 12 godzin).

Pracownik ma jednak prawo do wynagrodzenia za czas nieprzepracowany w związku ze skróceniem z tego powodu jego czasu pracy.

Warunki pracy

Bez zgody pracownika nie jest również dopuszczalne zobowiązanie go do świadczenia pracy:

  • w porze nocnej,
  • w godzinach nadliczbowych,
  • w systemie przerywanego czasu pracy,
  • bądź delegowanie go poza stałe miejsce pracy.

Prawo do urlopu wychowawczego

Kolejnym uprawnieniem wynikającym z opieki nad dzieckiem poniżej 4 roku życia jest prawo do urlopu wychowawczego, który udzielany jest na wniosek pracownika. Przysługuje ono pracownikowi, który był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy (wlicza się również poprzednie okresy zatrudnienia). Okres urlopu wychowawczego (do lat 3) wlicza się do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Pracownik, któremu przysługuje prawo do urlopu wychowawczego może równieżzłożyć pracodawcy pisemny wniosek o obniżenie wymiaru czasu jego pracy, jednak nie do niższego wymiaru niż połowa pełnego czasu pracy. Obniżony czas pracy może trwać przez cały okres przysługującego urlopu wychowawczego, czyli do lat 3. Pracodawca ma obowiązek uwzględnienia takiego wniosku.

Dodatek z tytułu sprawowania opieki nad dzieckiem

Przy zachowaniu wymogów ustawy o świadczeniach rodzinnych pracownikowi takiemu przysługuje dodatek z tytułu sprawowania opieki nad dzieckiem w czasie urlopu wychowawczego w wysokości 400 zł miesięcznie. Okres, w którym przysługuje dodatek zależy od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie oraz stanu ich zdrowia.

Osoba uprawnioną jest:

  • matka, ojciec, faktyczny bądź prawny opiekun dziecka,
  • faktycznie opiekująca się dzieckiem,
  • bezpośrednio przed uzyskaniem prawa do urlopu wychowawczego pozostawała w stosunku pracy przez co najmniej 6 miesięcy,
  • nie podjęła/ nie kontynuujezatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, która uniemożliwia osobistą opiekę nad dzieckiem,
  • w okresie urlopu wychowawczego nie korzysta z zasiłku macierzyńskiego,
  • jej dziecko nie mogło zostać umieszczone w ośrodku opieki całodobowej (z pewnymi wyjątkami).

 



opracowanie: Sylwia Dudek (19.04.2013) kierunek: prawo, IV rok studiów,  seminarzystka z zakresu postępowania administracyjnego.

opieka merytoryczna: dr Marzena Szabłowska