Jakie są różnice między umową o dzieło a umową o pracę?

Podstawa prawna

  • art. 627 – 646 k.c.
  • art. 22, art. 29 oraz art. 100 k.p.

Umowa o dzieło

Przepis art. 627 k.c. stanowi, że przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia.

  • Umowa o dzieło to umowa zakładająca osiągnięcie konkretnego rezultatu (tj. wykonanie oznaczonego dzieła).
  • Stronami umowy o dzieło są zamawiający i przyjmujący zamówienie.
  • Przyjmujący zamówienie ma daleko idącą w swobodę w procesie pracy.
  • Istnieje możliwość powierzenia wykonania dzieła osobom trzecim.
  • Umowa o dzieło jest umową odpłatną. Zamawiający zobowiązuje się do zapłaty wynagrodzenia. Strony mogą zdecydować się na określenie wynagrodzenia na podstawie zestawienia planowanych prac i przewidywanych kosztów (wynagrodzenie kosztorysowe).
  • Umowa o dzieło może być zawarta w dowolnej formie.

Umowa o pracę

  • Osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę jest pracownikiem (art. 2 k.p.)
  • Pracownik świadczy pracę osobiście.
  • Pracownik wykonuje pracę pod kierownictwem pracodawcy oraz w czasie i miejscu wyznaczonym przez pracodawcę (art. 22 § 1 k.p.). Mamy w tym przypadku do czynienia z umownym podporządkowanie pracownika pracodawcy. Jest on obowiązany stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa pracy lub umową o pracę (art. 100 § 1 k.p.).
  • Umowa o pracę to umowa starannego działania.
  • Umowa o pracę powinna być zawarta z zachowaniem formy pisemnej (art. 29 § 2 zd. 1 k.p.).

 

W jaki sposób odróżnić umowę o dzieło od umowy o pracę?

"Umowa o dzieło w ogóle nie podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu, chyba że jest zawarta z tzw. własnym pracownikiem. Rozgraniczenie obu kontraktów nie jest jednak tak utrudnione, jak przy umowie zlecenia, bowiem umowa o dzieło jest umową rezultatu, a nie jak umowa o pracę i zlecenie umową starannego działania. (…) Umowa o pracę ma charakter trwały, natomiast przy umowie o dzieło przedmiot kontraktu zakłada osiągnięcie pewnego rezultatu. Przy umowie o pracę pracownik zobowiązuje się zaś do wykonywania pracy lub do bycia w gotowości. Ponadto z umowy o dzieło nie musi, a tylko może wynikać obowiązek pracy osobistej. Umowę o pracę i umowę o dzieło łączy natomiast obowiązek wynagrodzenia za pracę. Kryterium odgraniczającym oba kontrakty jest jednak sposób ustalenia i obliczenia wynagrodzenia. Przy umowie o dzieło wynagradza się rezultat" (M. Gersdorf, K. Rączka, Prawo pracy. Podręcznik w pytaniach i odpowiedziach, Warszawa 2006, s. 31).

Ustalenie istnienia stosunku pracy w sytuacji, gdy strony zawarły umowę o dzieło, praca natomiast świadczona jest w warunkach charakterystycznych dla stosunku pracy

Jeżeli strony zawarły umowę o dzieło, natomiast praca jest świadczona w warunkach charakterystycznych dla stosunku pracy (w szczególności w procesie pracy występuje podporządkowanie osoby świadczącej pracę podmiotowi zatrudniającemu), można żądać ustalenia istnienia stosunku pracy na podstawie art. 189 k.p.c. Powództwo o ustalenie istnienia stosunku pracy może być wytoczone również przez inspektora pracy (art. 63¹ k.p.c.).

Sąd może ustalić istnienie stosunku pracy nawet, gdy strony w dobrej wierze zawierają umowę cywilnoprawną, ale jej treść wskazuje na cechy charakterystyczne dla stosunku pracy (wyrok SN z 3 czerwca 2008 r., I PK 311/07, OSNP 2009/19-20/258).

Ciekawostka: ustalenie istnienia stosunku pracy rodzi skutki w sferze prawa ubezpieczeń społecznych. Powstaje obowiązek opłacenia składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe) za okres, w którym istniał stosunek pracy.

 



opracowanie: Jakub Pietrusiak (30.12.2012) student IV roku prawa na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Uczęszcza na proseminarium magisterskie do prof. UMK dr hab. Grzegorza Goździewicza i pod jego kierunkiem przygotowuje pracę magisterską na temat „Umowa o pracę, a umowa zlecenia", w której szczególną uwagę poświęca analizie orzecznictwa Sądu Najwyższego w tym zakresie. Członek Studenckiego Koła Naukowego Prawa Pracy. Zainteresowania naukowe powiązane głównie z prawem pracy, ale także z prawem finansów publicznych oraz prawem zamówień publicznych.

opieka merytoryczna: dr Marzena Szabłowska