Pytanie

  • Jakie roszczenia przysługują pracownikowi w razie niezgodnego z prawem rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracodawcę?

Niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia

Rozwiązanie przez pracodawcę umowy o pracę bez wypowiedzenia jest niezgodne z prawem, gdy nastąpiło:

  • bez zaistnienia przewidzianej prawem przyczyny
  • bez zasięgnięcia opinii lub uzyskania zgody związku zawodowego w przypadku pracowników szczególnie chronionych (np. kobiety w ciąży czy społeczni inspektorzy pracy)
  • z przekroczeniem miesięcznego terminu, przewidzianego na dokonanie tej czynność prawnej (termin zawity)
  • bez dopełnienia wymagań dotyczących formy oraz treści oświadczenia woli pracodawcy o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia

Roszczenia

W razie niezgodnego z prawem rozwiązania przez pracodawcę umowy o pracę bez wypowiedzenia pracownikowi przysługują roszczenia:

  • o przywrócenie do pracy (wraz z nim może być dochodzone roszczenie o wypłatę wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy)
  • odszkodowawcze

*Ważne: wybór roszczenia, które będzie dochodzone w postępowaniu sądowym, należy do pracownika.

Roszczenie restytucyjne

Takim mianem określane jest roszczenie o przywrócenie do pracy. Nazwa taka wynika z faktu, że uwzględnienie tego roszczenia przez sąd pracy prowadzi do restytucji stosunku pracy, następuje ponowne zatrudnienie pracownika (na dotychczasowych warunkach) wraz z momentem zgłoszenia przez pracownika gotowości do podjęcia pracy.

Roszczenie o wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy

Pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy, przysługuje roszczenie wobec pracodawcy o wypłatę wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy. Funkcja tego świadczenia ma do pewnego stopnia charakter kompensacyjny, dla wyrównania pracownikowi straty wynikającej z właśnie pozostawania bez pracy przez określony czas.

Roszczenie to przysługuje w wysokości odpowiadającej wynagrodzeniu za pracę w okresie od miesiąca do trzech (nawet jeśli nominalny okres pozostawania bez pracy był krótszy niż miesiąc).

Wyjątkową sytuację mają jednak m.in. kobiety w ciąży czy też pracownicy, którym pozostało nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego. Takie osoby uzyskać mogą wynagrodzenie za cały okres pozostawanie bez pracy, bez wspomnianych ograniczeń.

Odszkodowanie i jego wysokość

Roszczenie to jest przejawem możliwości wyboru pracownika, gdyby nie chciał on skorzystać z opcji powrotu do pracy. Decyzję za niego może jednak podjąć także sam sąd i zasądzić odszkodowanie w miejsce restytucji stosunku pracy, jeśli uzna ją za niemożliwą lub niecelową.

Wysokość odszkodowania ma w tym wypadku odpowiadać wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia (jest więc uzależnione od takich czynników, jak rodzaj umowy, a także staż pracy pracownika w przypadku umów na czas nieokreślony). W przypadku jednak  rozwiązania umowy o pracę na czas określony lub też na czas wykonania określonej pracy wysokość odszkodowania odpowiadać ma wysokości wynagrodzenia za czas, do którego miała trwać umowa.

Wysokość odszkodowania nie może jednak przekroczyć wysokości wynagrodzenia, jakie pracownik otrzymałby w ciągu trzech miesięcy.

*Warto pamiętać o tym, że zarówno okres pozostawania bez pracy, za który przyznano wynagrodzenie (w przypadku restytucji stosunku pracy), jak również okres, za który zasądzono odszkodowanie, wliczany jest do okresu zatrudnienia danego pracownika.

 



opracowanie: Patryk Ciok (2013) Kierunek: Prawo, rok studiów: III, zakres zainteresowań studenta obejmuje przedmiot prawa cywilnego oraz prawa pracy.

opieka merytoryczna: dr Marzena Szabłowska