Pytania

  • Co może stanowić przyczynę wypowiedzenia umowy o pracę?
  • Czy wypowiadając umowę o pracę należy zawsze podawać przyczynę wypowiedzenia?
  • Jak należy formułować przyczynę wypowiedzenia umowy o pracę?

Podstawa prawna

Obowiązek wskazania przez pracodawcę przyczyny uzasadniającej wypowiedzenie umowy o pracę na czas nieokreślony został uregulowany w art. 30 § 4 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. kodeks pracy (tekst jednolity: Dz. U. z 1998 r., Nr 21, poz. 94 ze zm.). Wymóg ten nie ciąży na pracodawcy w przypadku wypowiadania innych umów o pracę, również umów o pracę na czas określony, co spotkało się z zarzutem naruszenia konstytucyjnej zasady równego traktowania oraz sprawiedliwości społecznej. Rozstrzygający tę kwestię, Trybunał Konstytucyjny orzekł o zgodności przepisu z powoływanymi zasadami (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 2 grudnia 2008 r., P 48/07, lex 465368). W przepisach kodeksu pracy nie zawarto jednak katalogu przyczyn wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę i z tego też względu każdorazowo należy dokonywać oceny zachowania pracownika.

Przyczyny wypowiedzenia

Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem stanowi zwyczajny sposób rozwiązywania stosunku pracy. Z uwagi na to wskazywana w wypowiedzeniu umowy o pracę przyczyna nie musi mieć przymiotu szczególnej doniosłości, który charakterystyczny jest dla rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia.

Do często powoływanych przyczyn wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę należy naruszenie przez niego obowiązków pracowniczych w takim stopniu, który nie uzasadnia jeszcze rozwiązania umowy o pracę przez pracodawcę z winy pracownika w trybie określonym w art. 52 § 1 pkt 1 k.p. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 kwietnia 2005 r., II PK 230/04, lex 166428). Oczywiście, również ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych, o którym mowa w art. 52 § 1 pkt 1 k.p., może stanowić przyczynę wypowiedzenia, gdyż tzw. zwolnienie dyscyplinarne, o którym mowa w powołanym przepisie nie stanowi obligatoryjnego sposobu rozwiązania stosunku pracy.

Inny przykład stanowi „odmowa podporządkowania się poleceniom pracodawcy dotyczącym organizacji i sposobu wykonywania umówionego rodzaju pracy” (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 2000, I PKN 630/99, lex 49025) czy też bezkrytyczne wykonanie przez pracownika bezprawnych poleceń przełożonych (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 kwietnia 2006 r., I PK 161/05, lex 198407).

Kolejną często powoływaną przyczynę stanowi utrata zaufania do pracownika. Z uwagi na jej bardzo ogólne brzmienie przy formułowaniu przyczyny należy dokładnie wskazać okoliczności, które spowodowały, że do utraty zaufania faktycznie doszło.

Oczywiście, nic nie stoi na przeszkodzie, aby przy wypowiadaniu umowy o prace powołać się na kilka przyczyn uzasadniających wypowiedzenie.

Okoliczności, które uzasadniają wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę, nie muszą być przez niego zawinione. Mogą się one wiązać jedynie z jego ogólną sytuacją.

Określenie uchybienia pracownika

Wskazana pracownikowi przyczyna wypowiedzenia z jednej strony oceniania jest pod względem zgodności z prawem czynności pracodawcy, natomiast z drugiej - pod względem zasadności, na co zwrócił uwagę Sąd Najwyższy m.in. w wyroku z dnia 18 kwietnia 2001 r., I PKN 370/00, lex 55703.

Z tego też względu, formułując przyczynę wypowiedzenia umowy o pracę, należy pamiętać o tym, aby podana przyczyna była rzeczywista, gdyż powołanie się na przyczynę pozorną wywołuje takie same skutki jak zaniechanie tego obowiązku.

Wskazanie przyczyny przez pracodawcę nie stanowi oświadczenia woli, do którego stosuje się art. 65 § 1 k.c., a oświadczenie wiedzy, stąd też podana przyczyna musi być konkretna chociaż sposób konkretyzacji nie został narzucony przez ustawodawcę. Należy jednak pamiętać, że oceny spełnienia tego obowiązku dokonuje się z punktu widzenia pracownika. A zatem, nie należy ograniczać się jedynie do powtórzenia zwrotów kodeksowych oraz powoływania sformułowań ogólnych.  Sformułowanie przyczyny w sposób ogólny jest jednak dopuszczalne, gdy pracodawca w inny sposób zapoznał pracownika z przyczyną (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 maja 2000 r., I PKN 670/99).

 



opracowanie: Katarzyna Kierzkowska (13.12.2012) Aplikant II roku aplikacji radcowskiej przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Toruniu. Doświadczenie zawodowe zdobywa, pracując w Kancelarii Radców Prawnych. W 2010 r. ukończyła stacjonarne studia prawnicze na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, broniąc pracy magisterskiej pt. „Zabezpieczenie roszczeń pieniężnych w postępowaniu cywilnym”. W latach 2007 – 2010 była członkiem Studenckiego Koła Prawa Pracy, w którym funkcję Wiceprezesa pełniła w latach 2009-2010.

opieka merytoryczna: dr Marzena Szabłowska