• Jakie są obowiązki pracownika w zakresie BHP?
  • Jakie sankcje mogą zostać zastosowane wobec pracownika, który narusza przepisy i zasady BHP?

Obowiązki pracownika w zakresie przestrzegania przepisów i zasad BHP

Podstawa prawna

- ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy, tekst jedn.: Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm. (w szczególności art. 100§2 pkt 3 k.p., art. 211-212 k.p.)

Przestrzeganie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy jako podstawowy obowiązek pracownika

Przepis art. 100§2 pkt 3 k.p. stanowi, że pracownik jest obowiązany przestrzegać przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów przeciwpożarowych. W art. 211 k.p. obowiązek ten ,,został (…) podniesiony do rangi podstawowego obowiązku pracownika” (L. Florek, Prawo pracy, wyd. 14, Warszawa 2012, s. 241).

W myśl art. 211 zd. 2 k.p. pracownik jest obowiązany w szczególności:

  1. znać przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, brać udział w szkoleniu i instruktażu z tego zakresu oraz poddawać się wymaganym egzaminom sprawdzającym,
  2. wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stosować się do wydawanych w tym zakresie poleceń i wskazówek przełożonych,
  3. dbać o należyty stan maszyn, urządzeń, narzędzi i sprzętu oraz o porządek i ład w miejscu pracy,
  4. stosować środki ochrony zbiorowej, a także używać przydzielonych środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, zgodnie z ich przeznaczeniem,
  5. poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom lekarskim i stosować się do wskazań lekarskich,
  6. niezwłocznie zawiadomić przełożonego o zauważonym w zakładzie pracy wypadku albo zagrożeniu życia lub zdrowia ludzkiego oraz ostrzec współpracowników, a także inne osoby znajdujące się w rejonie zagrożenia, o grożącym im niebezpieczeństwie,
  7. współdziałać z pracodawcą i przełożonymi w wypełnianiu obowiązków dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy.

W art. 211 k.p. wymieniono obowiązki, które ,,spoczywają na wszystkich pracownikach”. Z kolei w art. 212 k.p. określono ,,dodatkowo obowiązki osób kierujących pracownikami, które są pochodne od obowiązków pracodawcy” (L. Florek, j.w., s. 241).

Zdaniem Sądu Najwyższego pracownicy popadający w rutynę na skutek długotrwałego wykonywania jednego rodzaju pracy nie są zwolnieni z żadnego z obowiązków zawartych w ustawie  (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 czerwca 1963 r., I PR 281/62, OSNC 1964, nr 7-8, poz. 145).

Odpowiedzialność pracownika za nieprzestrzeganie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy

Odpowiedzialność porządkowa pracownika

Pracodawca może zastosować wobec pracownika niemajątkową lub majątkową karę porządkową.

W myśl art. 108§1 k.p. za nieprzestrzeganie przez pracownika przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów przeciwpożarowych, pracodawca może stosować karę upomnienia, karę nagany, tj. niemajątkowe kary porządkowe. Pracodawca może stosować w tym przypadku również karę pieniężną (art. 108§2 k.p.). Kara pieniężna za jedno przekroczenie nie może być wyższa od jednodniowego wynagrodzenia pracownika, a łącznie kary pieniężne nie mogą przewyższać dziesiątej części wynagrodzenia przypadającego pracownikowi do wypłaty, po dokonaniu potrąceń, o których mowa w art. 87 § 1 pkt 1-3 k.p. (art. 108§3 k.p.).

Wypowiedzenie umowy o pracę

W pewnych przypadkach nieprzestrzeganie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy może być podstawą do wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę. W wyroku z dnia 14 września 1998 r. (I PKN 322/98, OSNP 1999, nr 20, poz. 641) Sąd Najwyższy podkreśla, iż ,,naruszenie przez pracownika zatrudnionego na stanowisku kierowniczym przepisów (zasad) bezpieczeństwa i higieny pracy, zwłaszcza w sposób prowadzący do zagrożenia życia lub zdrowia pracowników, jest przyczyną uzasadniającą wypowiedzenie przez pracodawcę umowy na czas nieokreślony."

Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika

W przypadku ciężkiego naruszenia przez pracownika obowiązku przestrzegania przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy (tj. podstawowego obowiązku pracownika) pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika (art. 52§1 pkt 1 k.p.).

 


 

opracowanie: Marta Wegner (27.11.2012) studentka III roku prawa na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu.  Jej zainteresowania naukowe koncentrują się wokół prawa cywilnego, prawa medycznego i prawa pracy.

opieka merytoryczna: dr Marzena Szabłowska