Pytania

  • W jakiej sytuacji możliwe jest czasowe powierzenie pracownikowi wykonywania innej pracy?
  • Jakie są przesłanki czasowego powierzenia innej pracy na podstawie art. 42 § 4 k. p.?
  • Jakie wymogi muszą być spełnione przy powierzeniu innej pracy w czasie przestoju?

Podstawa prawna

Możliwość oraz zasady czasowego powierzenia pracownikowi innej pracy niż umówiona zostały uregulowane w art. 42 § 4 oraz art. 81 § 3 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.).

Czasowe powierzenie innej pracy

Zgodnie z art. 42 § 4 k. p. czasowe powierzenie pracownikowi wykonywania innej pracy niż umówiona jest dopuszczalne w przypadkach uzasadnionych potrzebami pracodawcy, na okres nieprzekraczający 3 miesięcy w roku kalendarzowym, jeśli nie powoduje to obniżenia wynagrodzenia i odpowiada kwalifikacjom pracownika. W takiej sytuacji nie jest wymagane wypowiedzenie dotychczasowych warunków pracy lub płacy.

Przesłanki czasowego powierzenia innej pracy niż umówiona

  1. Uzasadnione potrzeby pracodawcy – przyjmuje się, że należy za nie uznać uzasadnione potrzeby zakładu pracy jako całości, a nie tylko jednostki (komórki) organizacyjnej, do której pracownik jest skierowany (wyr. SN z 8 sierpnia 1979 r., I PR 55/79, OSNCP 1980, nr 2, poz. 30). W praktyce są to nagłe, nieprzewidziane zdarzenia, które dezorganizują pracę w przedsiębiorstwie.
  2. Okres wykonywania innej pracy nieprzekraczający 3 miesięcy w roku kalendarzowym – okres ten może być wykorzystywany zarówno w pełnym dopuszczalnym wymiarze w sposób nieprzerwany, jak i w częściach. Po jego upływie pracodawca, który chce, aby pracownik nadal świadczył pracę mu powierzoną, powinien dokonać stosownych zmian w treści umowy o pracę.
  3. Niezmniejszone wynagrodzenie – wynagrodzenie pracownika oddelegowanego do wykonywania innej pracy niż umówiona nie powinno ulec obniżeniu.
  4. Praca odpowiednia do kwalifikacji pracownika – inna praca nie może przekraczać kwalifikacji pracownika, ale również pracodawca nie może powierzyć pracownikowi wykwalifikowanemu pracy niewymagającej żadnych kwalifikacji lub też pracy wymagającej kwalifikacji znacznie niższych. Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, że pracą odpowiednią do kwalifikacji pracownika jest praca, która ich nie przekracza i przy której te kwalifikacje znajdą choćby częściowe zastosowanie (wyr. SN z 5 lutego 1998 r., I PKN 515/97, OSNAPiUS 1999, nr 2, poz. 46).

Wymienione wyżej warunki muszą być spełnione łącznie. Czasowe powierzenie pracownikowi wykonywania innej pracy niż umówiona nie wymaga zachowania formy pisemnej. Traktuje się je jako jednostronną czynność pracodawcy, dla pracownika wiążącą na równi z poleceniem wydanym w procesie pracy.  Sprzeczne z art. 42 § 4 k. p. czasowe powierzenie wykonywania innej pracy uzasadnia odmowę wykonania takiego polecenia. Odmowa wykonania tego polecenia nie może być traktowana jako ciężkie, zawinione naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych.

Powierzenie pracownikowi wykonywania innej pracy w czasie przestoju

Regulację art. 81 § 3 k. p. traktuje się jako szczególną w stosunku do art. 42 § 4 k. p. Praca powierzona na czas przestoju nie musi odpowiadać kwalifikacjom pracownika, nie musi być tak samo wynagradzana jak umówiona ani nie jest ograniczona czasowo do 3 miesięcy w roku kalendarzowym. Praca powinna być jedynie odpowiednia, tzn. zgodna z kwalifikacjami pracownika lub zbliżona do nich (M. Latos – Miłkowska, w: red. K. Jaśkowski, Meritum Prawo Pracy 2012, Warszawa 2012, str. 923). O wysokości wynagrodzenia pracownika decyduje wówczas to, czy przestój był przez niego zawiniony. W przypadkach niezawinionych przez pracownika przysługuje mu wynagrodzenie za pracę wykonaną, jednak nie niższe niż wynagrodzenie za czas przestoju. Jeżeli natomiast przestój był zawiniony przez pracownika, wtedy otrzymuje on wynagrodzenie za pracę wykonaną, jednak bez gwarancji otrzymania co najmniej wynagrodzenia za czas przestoju.

 



opracowanie: Krzysztof Burdyka (02.04.2013) Student III roku stacjonarnych studiów prawniczych na WPiA w Toruniu.

opieka merytoryczna: dr Marzena Szabłowska