Autor: Katarzyna Jagiełka; Biuro Karier UMK, w ramach projektu "Kompetencje dla przyszłości"
Data utworzenia: 1.12.2010
Web Content Display
Nauczyciel w szkole
Szkoły od roku 1999 nie mają obowiązku zgłaszania ofert pracy dla nauczycieli w Wydziałach Edukacji Urzędów Miasta lub w Kuratoriach Oświaty. Prowadzą natomiast rejestr danych osobowych z dokumentów aplikacyjnych, nadsyłanych pocztą lub dostarczanych osobiście. Osoby upoważnione do wyboru kandydata do pracy korzystają zazwyczaj z istniejącej bazy. Pierwszy etap rekrutacji w szkołach polega na przeglądaniu wspomnianych dokumentów pod kątem odpowiedniego kandydata do pracy.
PROCES REKRUTACJI
Osoba aplikująca na stanowisko nauczyciela chemii posiada kierunkowe wykształcenie oraz uprawnienia do nauczania w szkołach. Niektóre szkoły preferują wyższe uczelnie publiczne. Ważne jest również doświadczenie zawodowe, zdobyte podczas praktyk zawodowych.
Elementem branym pod uwagę jest dobrze napisany list motywacyjny, z którego wynikają pożądane kompetencje oraz predyspozycje do tego zawodu. Rekrutujący chce mieć pewność, że osoba poszukująca pracy aplikuje do szkoły ze względu na swoje cele zawodowe i aspiracje, a nie konieczność podyktowaną przez sytuację na rynku pracy.
Często spotykamy się z opinią, że o przyjęciu do pracy decydują znajomości. Utwierdzeni w tym przekonaniu studenci nie podejmują działań zmierzających do zdobycia pracy. W tym przypadku stajemy się niewolnikami terminu „znajomości”, które postrzegane są w kategoriach: „trzeba mieć plecy”, „dać łapówkę” lub „znać osoby na stanowiskach”. Tymczasem istnieje jeszcze inne znaczenie „znajomości”. Jest to tzw. „polecenie” kandydata jako godnego uwagi pracownika, którego mieliśmy okazję poznać w środowisku pracy. Osoby godne polecenia najczęściej angażują się w swoje działania. Dzięki temu są postrzegane przez wykładowców lub opiekunów praktyk, jako osoby przygotowane do zajęć, rzetelnie wykonujące swoje obowiązki, otrzymujące wyróżnienie za przeprowadzone lekcje dydaktyczne itp. Osoby aktywne są zauważane i przy nadążającej się okazji typu: „czy nie zna Pan/Pani dobrego kandydata do pracy w charakterze nauczyciela chemii?”, otrzymują list z referencjami lub polecenie słowne, potwierdzające kompetencje pedagogiczne. W tym przypadku ktoś za nas ręczy, opierając się na naszych doświadczeniach zawodowych i umiejętnościach, a nie na stopniu pokrewieństwa czy innych relacji i tzw. „układów”.
Ta druga forma jest jak najbardziej dopuszczalna, o ile nie pomija rządowych rozporządzeń czy konkursów. Dlatego warto wyrobić sobie opinię osoby godnej polecenia i podjąć aktywne działania zmierzające w tym kierunku. Jest to tzw. inwestycja w siebie, która jak każda inna, wymaga na początku wkładu własnego tak, by po pewnym czasie móc zebrać należne profity.
SYSTEM AWANSU ZAWODOWEGO
Rysunek 2Etapy awansu zawodowego nauczyciela[i]
ZADANIA
Obowiązki nauczyciela na kolejnych szczeblach ich rozwoju zostały opracowane na podstawie Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 1 grudnia 2004 roku.
NAUCZYCIEL STAŻYSTA
a) Nauczyciel stażysta przedkłada dyrektorowi szkoły projekt planu rozwoju zawodowego w terminie 20 dni od dnia rozpoczęcia zajęć.
b) Dyrektor szkoły zatwierdza projekt planu rozwoju zawodowego nauczyciela w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia zajęć lub zwraca go nauczycielowi do poprawy ze wskazaniem, w formie pisemnej, zakresu niezbędnych zmian.
c) Nauczyciel obowiązany jest niezwłocznie poprawić projekt planu rozwoju zawodowego zgodnie z zaleceniami dyrektora szkoły i ponownie przedłożyć projekt dyrektorowi szkoły.
d) Dyrektor szkoły zapewnia nauczycielowi odbywającemu staż warunki do:
· obserwacji zajęć dydaktycznych, wychowawczych oraz innych prowadzonych w szkole, w szczególności zajęć prowadzonych przez nauczyciela tego samego przedmiotu lub rodzaju zajęć w tej samej lub innej szkole;
· udziału w formach kształcenia ustawicznego, jeżeli wynika to z zatwierdzonego planu rozwoju zawodowego i potrzeb szkoły;
· korzystania z pomocy merytorycznej i metodycznej poradni psychologiczno-pedagogicznej lub innych placówek i instytucji oświatowych.
e) W szczególnie uzasadnionych przypadkach, w czasie trwania stażu dyrektor szkoły może pisemnie zobowiązać nauczyciela do zmiany planu rozwoju zawodowego lub zmienić nauczycielowi opiekuna stażu.
f) W czasie trwania stażu nauczyciel może wprowadzać zmiany w planie rozwoju zawodowego za zgodą dyrektora szkoły.
g) W terminie 30 dni od dnia zakończenia stażu nauczyciel składa dyrektorowi szkoły sprawozdanie z realizacji planu rozwoju zawodowego.
h) Opiekun stażu przedstawia dyrektorowi szkoły projekt oceny dorobku zawodowego nauczyciela za okres stażu w terminie 14 dni od dnia zakończenia stażu przez nauczyciela.
NAUCZYCIEL KONTRAKTOWY
Nauczyciel stażysta ubiegający się o awans na stopień nauczyciela kontraktowego w okresie odbywania stażu powinien w szczególności:
a) poznawać organizację, zadania i zasady funkcjonowania szkoły, w tym:
· przepisy związane z funkcjonowaniem szkoły;
· sposób prowadzenia dokumentacji obowiązującej w szkole;
· przepisy dotyczące zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków nauki i pracy;
b) uczestniczyć jako obserwator w zajęciach prowadzonych przez opiekuna stażu lub innych nauczycieli, w wymiarze co najmniej jednej godziny zajęć w miesiącu oraz omawiać z prowadzącym obserwowane zajęcia;
c) prowadzić zajęcia z uczniami, w obecności opiekuna stażu lub dyrektora szkoły, w wymiarze co najmniej jednej godziny zajęć w miesiącu oraz omawiać je z osobą, w obecności której zajęcia zostały przeprowadzone;
d) uczestniczyć w wewnątrzszkolnych formach doskonalenia zawodowego nauczycieli.
Wymagania niezbędne do uzyskania stopnia nauczyciela kontraktowego obejmują:
a) znajomość organizacji, zadań i zasad funkcjonowania szkoły, w której nauczyciel odbywał staż;
b) umiejętność prowadzenia zajęć w sposób zapewniający właściwą realizację statutowych zadań szkoły, w której nauczyciel odbywał staż;
c) znajomość środowiska uczniów, ich problemów oraz umiejętność współpracy ze środowiskiem uczniów;
d) umiejętność omawiania prowadzonych i obserwowanych zajęć.
Nauczyciel kontraktowy ubiegający się o awans na stopień nauczyciela mianowanego w okresie odbywania stażu powinien w szczególności:
a) uczestniczyć w pracach organów szkoły związanych z realizacją zadań dydaktycznych, wychowawczych, opiekuńczych lub innych wynikających ze statutu szkoły oraz potrzeb szkoły i środowiska lokalnego;
b) pogłębiać wiedzę i umiejętności zawodowe, samodzielnie lub przez udział w różnych formach kształcenia ustawicznego;
c) poznawać przepisy dotyczące systemu oświaty, a w przypadku nauczycieli, o których mowa w art. 1 ust. 1 pkt 2 i ust. 1a Karty Nauczyciela – przepisy dotyczące pomocy społecznej lub postępowania w sprawach nieletnich, w zakresie funkcjonowania szkoły - z uwzględnieniem specyfiki typu i rodzaju szkoły, w której odbywa staż.
NAUCZYCIEL MIANOWANY
Wymagania niezbędne do uzyskania stopnia nauczyciela mianowanego obejmują:
a) umiejętność organizacji i doskonalenia warsztatu pracy, dokonywania ewaluacji własnych działań, a także oceniania ich skuteczności i dokonywania zmian w tych działaniach; w przypadku nauczycieli, o których mowa w art. 1 ust. 1a Karty Nauczyciela - umiejętność samodzielnego opracowania indywidualnych planów pracy z dzieckiem i prowadzenia karty pobytu dziecka oraz aktywnego działania w zespole do spraw okresowej oceny sytuacji wychowanków;
b) umiejętność uwzględniania w pracy potrzeb rozwojowych uczniów, problematyki środowiska lokalnego oraz współczesnych problemów społecznych i cywilizacyjnych;
c) umiejętność wykorzystywania w pracy technologii informacyjnej i komunikacyjnej;
d) umiejętność zastosowania wiedzy z zakresu psychologii, pedagogiki i dydaktyki oraz ogólnych zagadnień z zakresu oświaty, pomocy społecznej lub postępowania w sprawach nieletnich, w rozwiązywaniu problemów związanych z zakresem realizowanych przez nauczyciela zadań;
e) umiejętność posługiwania się przepisami dotyczącymi systemu oświaty, pomocy społecznej lub postępowania w sprawach nieletnich, w zakresie funkcjonowania szkoły, w której nauczyciel odbywał staż.
Nauczyciel mianowany ubiegający się o awans na stopień nauczyciela dyplomowanego w okresie odbywania stażu powinien w szczególności:
a) podejmować działania mające na celu doskonalenie warsztatu i metod pracy, w tym doskonalenie umiejętności stosowania technologii informacyjnej i komunikacyjnej;
b) realizować zadania służące podniesieniu jakości pracy szkoły;
c) pogłębiać wiedzę i umiejętności służące własnemu rozwojowi oraz podniesieniu jakości pracy szkoły, samodzielnie lub przez udział w różnych formach kształcenia ustawicznego – z uwzględnieniem specyfiki typu i rodzaju szkoły, w której odbywa staż.
NAUCZYCIEL DYPLOMOWANY
Wymagania niezbędne do uzyskania stopnia nauczyciela dyplomowanego obejmują:
a) uzyskanie pozytywnych efektów w pracy dydaktycznej, wychowawczej lub opiekuńczej na skutek wdrożenia działań mających na celu doskonalenie pracy własnej i podniesienie jakości pracy szkoły, a w przypadku nauczycieli, o których mowa w art. 9e ust. 1-3 Karty Nauczyciela - uzyskanie pozytywnych efektów w zakresie realizacji zadań odpowiednio na rzecz oświaty, pomocy społecznej lub postępowania w sprawach nieletnich, w związku z zajmowanym stanowiskiem lub pełnioną funkcją;
b) wykorzystywanie w pracy technologii informacyjnej i komunikacyjnej;
c) umiejętność dzielenia się wiedzą i doświadczeniem z innymi nauczycielami, w tym przez prowadzenie otwartych zajęć, w szczególności dla nauczycieli stażystów i kontraktowych, prowadzenie zajęć dla nauczycieli w ramach wewnątrzszkolnego doskonalenia zawodowego lub innych zajęć;
d) realizację co najmniej trzech z następujących zadań:
· opracowanie i wdrożenie programu działań edukacyjnych, wychowawczych, opiekuńczych lub innych związanych odpowiednio z oświatą, pomocą społeczną lub postępowaniem w sprawach nieletnich,
· wykonywanie zadań doradcy metodycznego, egzaminatora okręgowej komisji egzaminacyjnej, eksperta komisji kwalifikacyjnej lub egzaminacyjnej dla nauczycieli ubiegających się o awans zawodowy, rzeczoznawcy do spraw programów nauczania, programów wychowania przedszkolnego, podręczników lub środków dydaktycznych, a w przypadku nauczycieli szkół artystycznych – także konsultanta współpracującego z Centrum Edukacji Artystycznej,
· poszerzenie zakresu działań szkoły, w szczególności dotyczących zadań dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych,
· uzyskanie umiejętności posługiwania się językiem obcym na poziomie zaawansowanym, a w przypadku nauczycieli języków obcych - uzyskanie umiejętności posługiwania się drugim językiem obcym na poziomie zaawansowanym,
· wykonywanie zadań na rzecz oświaty, pomocy społecznej lub postępowania w sprawach nieletnich we współpracy z innymi osobami, instytucjami samorządowymi lub innymi podmiotami,
· uzyskanie innych znaczących osiągnięć w pracy zawodowej;
e) umiejętność rozpoznawania i rozwiązywania problemów edukacyjnych, wychowawczych lub innych, z uwzględnieniem specyfiki typu i rodzaju szkoły, w której nauczyciel jest zatrudniony.
ZAROBKI
Tabela 1Płace zasadnicze nauczycieli od 1 września 2010 roku (kwoty brutto)[ii]
Poziom wykształcenia | Stopnie awansu zawodowego | ||||
nauczyciel stażysta | nauczyciel kontraktowy | nauczyciel mianowany | nauczyciel dyplomo-wany | ||
1 | Tytuł zawodowy magistra z przygotowaniem pedagogicznym | 2039 | 2099 | 2383 | 2799 |
2 | Tytuł zawodowy magistra bez przygotowania pedagogicznego, tytuł zawodowy licencjata (inżyniera) z przygotowaniem pedagogicznym | 1794 | 1838 | 2077 | 2437 |
3 | Tytuł zawodowy licencjata (inżyniera) bez przygotowania pedagogicznego, dyplom ukończenia kolegium nauczycielskiego lub nauczycielskiego kolegium języków obcych | 1584 | 1622 | 1822 | 2130 |
4 | Pozostałe wykształcenie | 1363 | 1393 | 1552 | 1807 |
KOMPETENCJE
Oprócz odpowiedniego wykształcenia i doświadczenia zawodowego należy posiadać szereg kompetencji miękkich niezbędnych do pełnej realizacji misji nauczycielskiej.
Do kluczowych kompetencji w tym zawodzie należą: uczenie i szkolenie, komunikatywność, zarządzanie zespołem, praca z grupą, budowanie relacji, sumienność i dokładność, samodzielność, odporność na stres, planowanie i koordynowanie, branie odpowiedzialności, wytrwałość i konsekwencja, mobilizowanie innych, profesjonalizm i etyka, zaangażowanie i dążenie do rozwoju, asertywność, elastyczność.